انواع ارتودنسی نامرئی و روش اجرا

زیبایی دندان دغدغه‌‌ی بسیاری از افراد جامعه‌ی امروزی است؛ با پیشرفت علم پزشکی، روش‌های مختلفی برای درمان انواع بیماری‌های دندان و لثه و البته زیبا سازی آنها ابداع شده است. ارتودنسی و بویژه ارتودنسی نامرئی یکی از این روش‌ها است که احتمالا بیشتر ما با آن آشنا هستیم.

جالب است بدانید که این روش با وجود ظاهر پیچیده و مدرنی که دارد، نخستین بار توسط تمدن‌های قدیمی نظیر یونان و روم مورد استفاده قرار گرفت و دانشمندانی نظیر ارسطو و بقراط نیز از حدود ۳۰۰ سال پیش از میلاد مسیح، درباره‌ی روش‌هایی برای ایجاد فاصله‌ی مناسب میان دندان‌ها و جلوگیری از برخورد آنها به یکدیگر صحبت کرده‌اند. 

از آنجایی که ارتودنسی نه تنها برای زیبایی دندان‌ها بلکه برای سلامت آنها نیز به کار میرود، در طول سال‌های متوالی انواع مختلفی از آن طراحی شده است تا برای انواع مشکلات لثه و دندان قابل استفاده باشد. یکی از این انواع، ارتودنسی نامرئی است که در ادامه به نحوه‌ی کاربری، انواع آن و البته مزایا و معایب آن خواهیم پرداخت.

ارتودنسی چیست؟

بهتر است قبل از اینکه به ارتودنسی نامرئی بپردازیم، توضیح کوتاهی درباره‌ی ارتودنسی بدهیم. ارتودنسی نه تنها به عمل سیم‌کشی دندان‌ها، بلکه به یکی از شاخه‌های تخصصی دندانپزشکی نیز گفته میشود که به تشخیص و درمان ناهنجاری‌های فکی میپردازد.

همانطور که گفتیم ارتودنسی دو کاربرد مهم در دنداپزشکی دارد؛ اول برای سلامت دندان‌ها و یا همان درمان ناهنجاری‌های فکی و دوم زیبایی دندان‌ها است. از آنجایی که این ناهنجاری‌ها انواع و درجات مختلفی دارند، انواع گوناگونی از ارتودنسی برای درمان هر کدام ابداع شده است و برخی از این انواع معمولا برای ناهنجاری‌های شدیدتر و برخی برای ناهنجاری‌های کوچک و صرفا برای زیباسازی دندان‌ها به کار میروند. مثلا ارتودنسی ثابت برای درمان و تغییر شکل فک‌های دارای ناهنجاری شدید کاربرد بیشتری دارد و ارتودنسی متحرک برای درمان شکل نامتعارف تعدادی از دندان‌ها و به وسیله‌ی جابجایی تدریجی و کامل فک، استفاده میشود.

پیشنهاد میکنیم برای آشنایی بیشتر با ارتودنسی مقاله‌ای جامع درباره‌ی همین موضوع با عنوان “ارتودنسی دندان و هرآنچه لازم است بدانید” را مطالعه کنید:

خب، چه کسانی نیاز به ارتودنسی دارند و یا به عبارتی ناهنحاری‌های فک چیستند؟ به زبان ساده ناهنحاری‌های فک شامل این موارد میشوند:  زمانی که فک بالایی و یا پایینی جلوتر و یا عقب‌تر از دیگری هستند، دندان‌های جلوی بالا بیش از اندازه جلو هستند، فضای خالی بین دو فک، عدم همراستایی خط میانی دندان‌های فک بالا و فک پایین و…..

ارتودنسی نامرئی چیست؟

یکی از معایب ارتودنسی، ظاهر ناخوشایند آن است؛ این مسئله باعث خودداری بسیاری از افراد از انجام ارتودنسی و در نتیجه تشدید ناهنجاری فک، بروز مشکلات بهداشت دهان و دندان، مشکلات گوارشی به علت عدم توانایی جویدن درست غذا و….میگردد. ارتودنسی نامرئی، همانطور که از اسمش پیداست، ظاهر نسبتا بهتری داشته و به اندازه‌ی ارتودنسی عادی طرفداران بیشتری به خصوص در میان بزرگسالان دارد. دستگاه ارتودنسی در ارتودنسی نامرئی، یا کاملا ناپیدا است و یا تشخیص آن در دهان یک فرد برای دیگران سخت‌تر است. 

ارتودنسی نامرئی دارای سه نوع اصلی است که هر کدام با دستگاه‌های متفاوتی انجام میشوند و طبیعتا روند و هزینه‌ی متفاوتی نسبت به یکدیگر دارند. درست مثل ارتودنسی معمولی، هر کدام از انواع ارتودنسی نامرئی برای افراد گوناگون و به منظور درمان درجات مختلف از ناهنجاری فک استفاده میشود.

انواع ارتودنسی نامرئی

ارتودنسی نامرئی شفاف

این نوع ارتودنسی نامرئی احتمالا آشناترین نوع آن بوده و تصور اکثر افراد از ارتودنسی نامرئی است. در ارتودنسی شفاف پلاک‌های شفاف یا الاینرهای شفاف به منظور جابجایی دندان ها به کار میروند به همین دلیل به این نوع ارتودنسی نامرئی، ارتودنسی بدون سیم نیز گفته میشود. پلاک‌های شفاف در واقع قالبی از دندان‌های فرد پس از ارتودنسی هستند:

یعنی دندان‌های فرد در حالت عادی قالب‌ گیری شده و حالت اصلاح شده‌ی آن روی پالاک‌ها پیاده میشوند تا با قرار گیری روی دندان‌ها، با مرور زمان، آنها را به حالت ایده‌آل درآورند.

ارتودنسی نامرئی شفاف نوعی ارتودنسی متحرک است و فرد حدود ۳ الی ۵ ساعت در روز میتواند قالب را از دهان خود خارج کند؛ مثلا هنگام غذا خوردن. ارتودنسی شفاف برای افرادی که ناهنجاری فک شدیدی ندارند مناسب است. برای ساخت پلاک شفاف حداکثر حدود ۵ میلیمتر جابجایی را برای هر دندان میتوان در نظر گرفت و درصورتی که دندان نیاز به جابجایی بیشتری داشته باشد، نمیتوان از این نوع ارتودنسی استفاده کرد.

نکته‌ی قابل توجه درباره‌ی ارتودنسی نامرئی شفاف رعایت بهداشت و پاکیزگی پلاک است. از آنجایی که معمولا افراد در هنگام غذا خوردن پلاک را خارج میکنند، باید حتما آن را در محفظه‌ی مخصوص خود قرار دهند تا از آلودگی محیط دور بماند.

ارتودنسی لینگوال

ارتودنسی لینگوال یا مخفی که نوعی ارتودنسی ثابت است، مانند ارتودنسی عادی با بهره گیری براکت‌های فلزی انحام‌ میشود ؛ با این تفاوت که این براکت‌ها در پشت دندان‌ها قرار میگیرند و در معرض دید اطرافیان نیستند‌. این یکی از مزایای ارتودنسی لینگوال است و برای بزرگسالانی که دوست ندارند ظاهر ناخوشایند براکت‌های فلزی را روی‌ دندان‌های خود تحمل کنند، کاملا مناسب میباشد.  

ارتودنسی نامرئی سرامیکی

ارتودنسی سرامیکی نیز درست مثل ارتودنسی عادی با براکت انجام‌ میشود؛ با این تفاوت که جنس براکت‌ها از سرامیک سفید (رنگ دندان) است و به اندازه‌ی براکت فلزی پیدا مشخص نیستند. جنس این براکت‌ها شکننده‌تر از فلز است و اتصال آنها نیز به اندازه‌ی ارتودنسی فلزی محکم نبوده و به اندازه‌ی آن به دندان‌ها فشار وارد نمیکند. بنابراین دوره‌ی درمانی با ارتودنسی سرامیکی طولانی‌تر است. یکی از ویژگی‌های ارتودنسی سرامیکی رنگ براکت‌ها است؛ رنگ براکت نه تنها سفید بلکه می تواند به بی‌رنگ یا همرنگ دندان‌های بیمار باشد. جالب است بدانید که رنگ طبیعی دندان ‌همه انسان‌ها سفید نیست و رنگ برخی از دندان‌ها ممکن است تیره‌تر باشد. در ارتودنسی سرامیکی دندانپزشک‌ میتواند رنگ براکت را مطابق با خواسته‌ی بیمار به رنگ سفید، بی رنگ و یا همرنگ دندان سفارش دهد. 

ارتودنسی شفاف برای چه کسانی مناسب است؟

اجرای ارتودنسی نامرئی معمولا برای تغییر شکل دندان و فک و درمان انواع ناهنجاری‌های فک امکان پذیر است. با این حال انواع مختلف آن برای برخی از بیماران توصیه نمیشود. مثلا گفتیم در صورتی که ناهنجاری فک بسیار شدید باشد، استفاده ارتودنسی شفاف امکانپذیر نیست‌. و یا مثلا در صورتی که ناهنجاری فک وخیم باشد، استفاده از براکت سرامیکی امکان پذیر است اما ممکن است زمان بسیار طولانی‌تری برای درمان نیاز داشته باشد. ارتودنسی نامرئی لینگوال معمولا برای ردیف پایین انجام نمیشود؛ البته در مواردی با تشخیص دندانپزشک امکانپذیر است ولی تاثیر مورد انتظار را نخواهد داشت.

اولین کاندیداهای ارتودنسی شفاف بزرگسالان هستند، اکثر بزرگسالان به علت تاثیری که ارتودنسی عادی روی ظاهرشان می گذارد، بیشتر تمایل به انجام ارتودنسی نامرئی دارند.

افرادی که ناهنجاری فک شدید ندارند و یا نیاز به جابجایی تعداد خاصی از دندان‌ها دارند نیز میتوانند از ارتودنسی نامریی استفاده کنند.

می توان گفت که ارتودنسی نامرئی بهترین راه حل برای افرادی است که به دنبال زیباسازی دندان‌های خود هستند. ارتودنسی نامرئی معمولا به اندازه ارتودنسی عادی تاثیرگذار نیست 

استفاده از ارتودنسی لینگوال برای اکثر افراد امکان پذیر است؛ مگر اینکه دندانپزشک تشخیص دهد باید ارتودنسی معمولی اجرا شود‌‌.

مراحل اجرای ارتودنسی نامرئی

ارتودنسی سرامیکی: اجرای ارتودنسی سرامیکی درست مانند ارتودنسی فلزی ولی با دستگاههای متفاوت است. برای اجرای ارتودنسی سرامیکی ابتدا بیمار معاینه شده و قالبی از دندان‌هایش ساخته میشود تا پزشک وضعیت دندان را قبل از‌ ارتودنسی ثبت کند. سپس از دنان‌ها عکسبرداری شده و پس از بررسی عکس‌ها توسط دندانپزشک، در طی یک جلسه‌ی تقریبا ۲ ساعته، براکت‌های سرامیکی و سیم‌ها روی دندان‌ها قرار میگیرند. 

ارتودنسی نامرئی شفاف:

پس از‌ معاینه‌ی بیمار، مانند ارتودنسی عادی، از دهان قالبی تهیه میشود. سپس دندانپزشک با اندازه‌ گیری میزان جابجایی لازم برای هر دندان، پلاک‌های شفاف که شکل ایده‌ال دندان ها را دارند طراحی کرده و با استفاده از پرینتر سه بعدی میسازد. این پلاک های شفاف بهتر است فقط به هنگام غذا خوردن از دهان خارج شوند تا حداکثر تاثیر را در کوتاهترین زمان داشته باشند. البته خارج کردن آنها در زمان‌های خاص مثلا در یک‌ مهمانی مانعی ندارد.

ارتودنسی لینگوال:

تنها تفاوت ارتودنسی لینگوال با ارتودنسی معمولی یا ارتودنسی نامرئی سرامیکی، محل قرارگیری آن است. پس از معاینه‌ی بیمار و تهیه‌ی یک قالب پلاستیکی از دندان‌ها، با توجه به موقعیت دندان‌ها،  براکت‌های آن در آزمایشگاه و با استفاده از نرم‌افزار cad طراحی و ساخته میشود و در جلسه‌ی بعد به وسیله چسب پشت دندان قرار میگیرند. فرایند اجرای ارتودنسی لینگوال سخت‌تر و زمانبرتر میباشد و ممکن است ۳ تا الی ۴ ساعت به طول انجامد‌‌.

مزایای ارتودنسی نامرئی

زیبایی ظاهری: اولین مزیت ارتودنسی نامرئی، قطعا نامرئی بودنش است! همانطور که اشاره کردیم، ارتودنسی نامرئی به اندازه‌ی ارتودنسی معمولی روی ظاهر افراد تاثیر نمیگذارد. خیلی از مردم از داشتن ارتودنسی روی دندان‌های خود خجالت میکشند و به همین دلیل از مراجعه به دندانپزشک و اجرای ارتودنسی خودداری میکنند. این اقدام باعث ایجاد مشکلات بهداشتی و گوارشی بسیاری میشود و ممکن است ناهنجاری فک در طول طمان شدیدترشوو به طوری که اجرای ارتودنسی نامرئی امکان‌ پذیر نباشد.

سهولت در تمیز کردن:

شاید بدانید که افرادی دارای ارتودنسی فلزی ممکن است نیاز به استفاده از مسواک‌های کوچک و مخصوصی باشند. البته ارتودنسی لینگوال و ارتودنسی سرامیکی هم ممکن است به این نوع مسواک‌ها نیاز پیدا کند؛ اما تمیز کردن ارتودنسی شفاف بسیار ساده بوده و نیاز به ابزار خاصی ندارد.

در نوع ارتودنسی شفاف نیازی به مراجعه‌های مجدد برای تعویض ندارد و پس از اولین مراجعه و دریافت پلاک‌ها تا زمان اصلاح کامل دندان‌ها (۶ ماه الی ۱ یکسال) در صورت عدم بروز مشکل، به ۲ یا ۳ بار مراجعه نیاز است.

ارتودنسی سرامیکی و شفاف فشار کمتری به دندان وارد میکنند؛ اساس کار ارتودنسی فلزی نیرویی است که به دندان‌ها وارد میکند تا مثل سیم و براکت‌ها، در یک راستا قرار گیرند. ارتودنسی شفاف و سرامیکی این مقدار فشار را به دندان وارد میکنند، از این رو بیمار ناراحتی کمتری را تجربه خواهد کرد. 

در صورت استفاده از ارتودنسی شفاف، تمامی مواد غذایی قابل مصرف هستند؛ چرا که در هنگام غذا خوردن، می توان به راحتی پلاک‌‌ها را از دهان خارج کرد.

معایب ارتودنسی نامرئی

گفتیم که ارتودنسی نامرئی فشار کمتری به دندان‌ها وارد میکند. به همین دلیل زمان طولانی‌تری برای جابجایی دندان‌ها نیاز دارد. معمولا اصلاح ناهنجاری‌هایی که با ارتودنسی معمولی بین ۱ الی ۲ سال زمان میبرد ، با ارتودنسی نامرئی حدود ۳ سال طول میکشد‌.

قیمت بالا: ارتودنسی نامرئی سرامیکی از جنس سرامیک و یا کامپوزیت همرنگ دندان است که قیمت بالاتری نسبت به فلزی دارد. ارتودنسی نامرئی شفاف نیاز به ساخت یک قالب خاص برای هر بیمار است که مواد آن معمولا وارداتی هستند و ساخت آن نیاز به اسکنر و پرینتر سه بعدی و عکسبرداری دارد. بنابراین هزینه‌ی نهایی اجرای ارتودنسی شفاف برای بیمار بیشتر است. ارتودنسی لینگوال دستگاهی شبیه ارتودنسی عادی دارد، اما نصب آن نیاز به دقت بالا و زمان طولانی‌تری داشته و به این دلیل معمولا دستمزد دندانپزشک بالاتر است.

محدودیت کاربری: ارتودنسی نامرئی برای درمان تمام ناهنجاری‌ها مناسب نیست. مهم نیست که بززگسال هستید یا خیر، اگر ناهنجاری شدیدی داشته باشید، استفاده از ارتودنسی نامرئی امکان پذیر نیست، در حالی که ارتودنسی فلزی برای هر نوع از ناهنجاری مناسب است. 

در ارتودنسی لینگوال، محل قرارگیری براکت‌ها، سبب بروز مشکلاتی در صحبت کردن و تلفظ کلمات میشود. به هنگام صحبت، زبان ما با سقف دهان یا پشت دندان برخورد میکند و با وجود ارتودنسی لینگوال به عنوان‌ مانعی برای این برخورد، تلفظ برخی از حروف به درستی انجام‌ نمیپذیرد.

قیمت ارتودنسی نامرئی

برای شروع بحث قیمت، ابتدا باید اشاره کنیم که قیمت نهایی اجرای هر نوع ارتودنسی، بستگی به پزشک، شهر، نوع و شدت ناهنجاری و مواد مورد استفاده دارد. با این حل گفتیم که قیمت ارتودنسی نامرئی معمولا بیشتر از ارتودنسی عادی است. مثلا برای ارتودنسی سرامیکی، عواملی مانند رنگ سرامیک، جنس آن، شدت مشکل بیمار و…. در قیمت تاثیر گذار است. قیمت ارتودنسی سرامیکی حدود ۸ میلیون به ازای هر فک در سال ۱۴۰۰ بوده است.

ارتودنسی شفاف یکی از گرانترین انواع ارتودنسی است. مواد سازنده‌ی پلاک‌های شفاف وارداتی بوده و معمولا به وسیله‌ی پرینتر سه بعدی ساخته می شوند و قیمت آن بین ۲۰ الی ۴۰و میلیون متغیر است.

انجام ارتودنسی برای بسیاری از افراد امری حیاتی است؛ اما متاسفانه یکی از اصلی‌ترین دلایلی که افراد از انجام آن خودداری میکنند، احساس خجالت از داشتن ارتودنسی و و تاثیر آن بر ظاهرشان است. ارتودنسی نامرئی راه حلی برای این افراد است و از آنجایی که درصد چشمگیری از مراجعان متخصصان ارتودنسی نگران این مسئله هستند، استفاده از ارتودنسی نامرئی رواج بسیاری یافته است. به طوری که انتظار میرود با پیشرفت علم پزشکی، استفاده از ارتودنسی نامرئی برای درمان اکثر ناهنحاری‌های فک امکان پذیر باشد.